Energietransitie Rotterdamse haven dreigt ernstig te vertragen door netcongestie

Alleen met onconventionele maatregelen zijn klimaatdoelen nog haalbaar  Dat stelt Deltalinqs-voorzitter Victor van der Chijs in reactie op de aankondiging van minister Jetten (Klimaat en Energie) en netbeheerders TenneT en Stedin, dat veel bedrijven in Rotterdam tot 2029 geen extra ruimte op het elektriciteitsnet kan worden geboden. Dit betekent dat nieuwe of uitbreiding van bestaande aansluitingen in belangrijke delen van de haven niet of nauwelijks meer mogelijk zijn. Van der Chijs: “De energietransitie van de Rotterdamse haven dreigt daardoor ernstig te vertragen, terwijl het haven en industrieel cluster juist nu vaart moet en wil maken. Belangrijke stappen in de transitie zijn bijvoorbeeld het elektrificeren van industriële processen (vervangen van fossiele brandstoffen door elektriciteit), de aanleg van voldoende oplaadpunten voor zwaar transport en schepen, het kraken van groene ammoniak en de komst van nieuwe bedrijven die bijdragen aan het nieuwe energiesysteem. Echter, deze routes worden voorlopig onbegaanbaar als er niet snel veel netcapaciteit wordt bijgebouwd. Ook verplichte (milieu)investeringen kunnen nu niet worden gedaan.”

Volgens Van der Chijs komt de landelijke 2030 doelstelling (55% CO2-reductie) hierdoor ernstig in gevaar. “De overheid verwacht van het Rotterdamse bedrijfsleven dat het zo’n 35% van de nationale CO2-afname voor zijn rekening neemt. Wij denken dat we dat kunnen waarmaken, maar dan mogen wij ook van de overheid en de netbeheerders verwachten dat zij het bedrijfsleven in staat stellen om deze doelen te halen. Dat betekent voldoende elektriciteit om te kunnen vergroenen, stikstofruimte om te kunnen (om)bouwen en snelle vergunningverlening om vaart te kunnen maken. Wij constateren dat de overheid op al deze aspecten nog niet kan leveren. Hoe kunnen wij dan wel leveren?”

Deltalinqs wil daarom dat alle mogelijke middelen worden ingezet om de capaciteit van het elektriciteitsnet in Rotterdam met de grootst mogelijke spoed te vergroten. “Gezien de enorme transitie-opgave die er in Rotterdam ligt en die sterk bepalend is voor het behalen van de landelijke klimaatdoelen, moeten we alles op alles zetten om Rotterdam zo snel mogelijk verder te helpen. Hier moet de grootste klapper worden gemaakt.” 

Onconventionele maatregelen nú inzetten
Deltalinqs stelt dat alleen met onconventionele ingrepen van zowel overheid, netbeheerders als bedrijfsleven de klimaatdoelen binnen bereik blijven. Enkele maatregelen die door minister Jetten in de vandaag verstuurde brief aan de Tweede Kamer worden aangekondigd dragen daaraan bij. Zo wil hij voor een klein aantal hoogspanningsprojecten in gebieden met de grootste knelpunten een pilot starten voor het testen van verregaande maatregelen. Ook wil de Minister gebruik gaan maken van de experimenteerbepaling in de Omgevingswet om tijdelijk af te wijken van de geldende bepalingen in wetgeving. “We verwelkomen de bijzondere maatregelen die minister Jetten vandaag in een brief aan de Tweede Kamer aankondigt om de netcongestie zo snel mogelijk op te lossen. Wij willen deze zo snel mogelijk inzetten voor het elektriciteitsnet in en om Rotterdam. Wij denken echter dat er nog meer nodig is. Deltalinqs pleit al langer voor een Transitiewet. De maatschappij en ons rechtssysteem zijn niet ingericht op een opgave van deze omvang. We hebben een nieuw handelingskader nodig, dat specifiek gericht is op het tijdig halen van de klimaatdoelen en Nederland in staat stelt de grootste transitie sinds de industriële revolutie te realiseren binnen een ongekend korte periode. Deze wet moet het eindresultaat, namelijk voldoende gerealiseerde netcapaciteit, als uitgangspunt nemen en processen daarop afstemmen; backcasting dus. Dat moet de basis zijn voor lengte van procedures en inzet van mensen en middelen. Alleen zo blijven de klimaatdoelen van 2030 in zicht.”

Beter samenspel
“Als grootste industriecluster zullen wij uiteraard zelf ook tot het uiterste gaan om de klimaatdoelen te behalen,” vervolgt Van der Chijs, “dus ook onze bedrijven zullen onconventionele maatregelen moeten nemen zoals het maximaal vrijspelen van flex-capaciteit en het creëren van energiehubs. Maar dit soort maatregelen is absoluut ontoereikend. Het met grote spoed bouwen van het nieuwe energiesysteem is de enige echte oplossing.” 

Ook moet er een beter samenspel komen tussen overheid, netbeheerders en industrie. Van der Chijs: “Door onderschatting van de vraag en de complexiteit van de energietransitie is de noodzakelijke extra capaciteit op het elektriciteitsnet structureel veel te laag ingeschat. De plannen gaan nu uit van een verdubbeling van de elektriciteitsvraag, terwijl wij van bedrijven horen dat zij rekenen op een vervijfvoudiging van de behoefte. Daarom moeten we gezamenlijke projectteams inzetten voor elk belangrijk project in plaats van dat processen stap voor stap en van stapel naar stapel worden doorlopen. Anders weet je dat we over een aantal jaren opnieuw volledig vastlopen.”