Bewust struikelen

Landelijke en regionale kranten stonden er vol van: er werd met verontwaardiging gesproken over de diefstal van de vijf Stolpersteine in Spijkenisse. De gemeente belooft de geelkoperen gedenksteentjes, die in het trottoir gemetseld waren ter herinnering aan de gedeporteerde familie Levie, zo snel mogelijk terug te plaatsen. Wat maakt de aanwezigheid van 'struikelsteentjes' in een stad zoals Spijkenisse zo bijzonder? Onze oudste zoon Barry deed daar onderzoek naar.

Voorne-Putten kent een rijke Joodse geschiedenis. Sinds Salomon Hartog in 1754 in Geervliet toestemming kreeg het beroep van slager uit te oefenen, hebben er honderden Joden verspreid over dit eiland gewoond. De bescheiden gemeenschap bestond naast slagers uit horlogemakers, kappers, geneeskundigen, tandartsen, muziekleraren en kooplieden, die de dorpskernen kleur gaven. Bij de eilandbewoners bleef de Joodse gemeenschap niet onopgemerkt. De familie Philipse gaf aan menig Briellenaar muziekles. In de herberg 'Het Wapen van Zuidland en Velgersdijk' verwelkomde mevrouw Cohen-Levie bezoekers die van heinde en ver kwamen. Samuel da Silva oefende in Zwartewaal een beroep uit dat toen uitzonderlijk was voor Joden: hij was daar van 1924 tot 1927 burgemeester.

Een tijdlang vierden Joodse gezinnen in een huiskamersynagoge in Geervliet samen de sjabbat, de Joodse rustdag. Naarmate de families op het eiland zich uitbreidden , ontstonden er ook synagogen in Heenvliet, Zuidland, Brielle en Hellevoetsluis en ontwikkelde de regio Voorne-Putten zich tot een centrum van Joods leven. Op 27 oktober 1942 kwam daar met de deportatie van de Joodse eilandbewoners abrupt een einde aan; zij keerden niet meer terug. Na 1945 werden bijna alle synagogen op Voorne-Putten afgebroken. De onlangs gerestaureerde synagoge in Brielle en de begraafplaatsen in Geervliet en Zuidland zijn stille getuigen van het ooit zo rijke Joodse leven.

Vanaf 2011 werden in de regio 45 Stolpersteine geplaatst. Deze 'struikelsteentjes' liggen gemetseld in de stoep voor de huizen van de vermoorde eilandbewoners. Wanneer je de geelkoperen gedenksteentjes passeert, werp dan eens een blik op de namen en 'struikel' er bewust over. Zo komen de oorspronkelijke Joodse bewoners symbolisch thuis.