Het Spikkenis, een bijna verdwenen taal

Spijkenisse - Het Spijkenisser dialect, het Spikkenis, is een pracht van een taal die bijna verdwenen is. Geboren en getogen Spijkenissers van een bepaalde leeftijd spreken het dialect nog, maar de jongere generatie spreekt het A.B.N., of althans wat er voor door moet gaan.

Voorafgaand aan de opening van de tentoonstelling over de macht en pracht van Spijkenisse, vertelde Lenie Waleboer-Versteeg over haar herinneringen aan Spijkenisse en dan vooral het Noordeinde, waarvan de bewoners in beeld zijn gebracht. Herinneringen die de redactie met u wil delen.

'De tentoonstelling het te maken met het Noordende in ‘t ouwe Spikkenis. As mense nou
vrage naar ’t  Noordende ken je zeggen: de stoep op bij De Biezenschuur en bij de Mannetjes links of. De mannetjes binnen intussen een begrip geworde in het Spikkenis van anno Nu.  

Vroeger was het Noordende een belangrikke straat . Er ware in de dertiger-, veertiger-
en vijftiger jaren veul kleine bedriffies gevestigd. Ik noem er een aantal maar zal er best veul vergete. 

Der ware twee bakkers in die straat. Bakker Herweijer en Bakker Bus. Volgens min bakte die bakkers hun brôd nog in ovens, die voorof mit takkebosse in hoepe werde gestookt. Die hoepe werre
onder andere in ’t Noordende gemaakt.

In De Kraton, een grote schuur, daar maakte arrebeiers van griendhout de hoepe klaar voor gebruk. Bedoeld voor de tonne van de haringvissers in Vlaring. Min opa Aart Versteeg de koleboer kon daar boeiend over vertelle. Hoe zin vader en hij als kleine jonge mit de aak vol hoepe naar Vlaring roeide. Daar werde de nieuwe hoepe verkocht an de vissers en as retourvracht name ze de ouwe hoepe van de haringtonne mee trug en die verkochte ze dan weer aan de bakkers hier.

Er ware er wel zeven op het hele durp! Niet alleen verkochte ze de gebrukte hoepe in Spikkenis maar ze roeide soms wel deur naar Oud Beijerland om ze oek daar an bakkers te verkope.  Dat was een hele underneming, vooral as ze het tij tegen hadde. Een volle aak met hoepe heen en oek weer trug.

In dat Noordende weunde de weduwe Kindermans die toen heur man dood ging de  onderneming in bieze deurzette. En naturlik het grote bedrif van Hogenboom. Ik herinner me nog de zeun, die doofstom was. Oek de messelaar Jan Keijzerwaard weunde er. Het hus wat tie zelf bouwde is nog steeds te zien. De poort draagt nog zin naam.

In ’t Slop, daar ongeveer schun tegenover, had je de werkplaas van De Waard, een smederij/draaierij, die zelfs stoommachines kon reparere, zo vermeld een ouwe advertentie.

In niet te vergete de werkplaas van Arie Hempel een meesterschilder. Je kon der oek vurf kope die hij dan zelf mengde.

Je had er de meulenaar Kraneburg, die de meule Nooit Gedacht dreef. Gelukkig laat z’n zeun die meule nog dikkels draaie.

De man van ’t watermechien Henk Hamburg  maar oek de boekwinkel van Thijs Mol, die later zin dochter Jans voortzette.

Een bekende man was de vrachtrijer Arend Koorneef, die veul koeie vervoerde van de boeren naar de mart in Rotterdam.

In ‘t  Noordende weunde oek grote gezinne zoals de Riedikken, de Stougies in de Vermeeren.

Ik kom nog effe terug op die bakkerij van Bus , die later voortgezet werd door bakker Barèl. Toen
m’n vriendin Francien ging trouwe en rumpte zocht om te weune, kreeg zij daar een hussie achter de bakkerij.  As ze ’s avonds op bed lagge dan hoorde ze de muzze trippelen achter ‘t berachel. Dooding vond ze dat.

In het Noordende was oek het gemeentehus van Spikkenis. Hier trouwde nog wel een aantal stelle die hier vanmiddag anwezig binne. As Arie Avé je getrouwd had, liep je met de familie of naar Willum de Jong op ‘t durp of naar Jaap Riedik op de Kaai om daar ‘t brulloftfeest te vieren.

Arie van der Slus had er een piepklein winkeltje mit manifacture en anverwante. Jeager onderbroeke, baiie hemde en boeseroens. Aai ging oek mit de fiets mit een grote rieten mand voorop de boer op, om te probere die spulle te verkope.

Op de hoek van ’t Noordende en ’t durp stonden de Mannetjes op de Krom. Oud-Spikkenissers
strije nog altid of ze op de plek stonde waar nu de bronze beeldengroep staat of an de andere kant, waar toen de winkel was van Lou de Boutschieter.

Waar de manne stonde hing of hoe de wind was. Want  het prumsop wat die manne utspoge mogt hun boeseroen niet vies maken.

De Mannetjes op de Krom waren over het algemeen ouwe landarrebeiers  die  op een bepaald moment niet meer konde en utgewerkt ware. De sterkste verhalen werden daar verteld.

Maar oek natuurlijk de durps roddels. En over dat ouwe durp was best heel wat te verhale. Daniel van Putten het daar nog een leuk verhaal over geschreve.

Wie oek belangrik was in ’t Noordende was Jans de kapper. Ze hiette Jans van den Berg en die had weer ’t vak geleerd van Pietje Puck, zoals die kapster in de durpsmond hiette.

An de overkant stond een prachtig hus mit ‘n mooie trapgevel. Boer Oosthoek rentenierde daar. Doodzonde dat ze dat mooie pand ooit hebbe ofgebroke.

Eenvan de belangrikke pande van dat Noordende was ’t postkantoor. Gelukkig staat het pand er nog. Vermeule was de kantoorhouwer, later Jo Luite. Toen de AOW in het leven werd geroepe mosten de mense, die zeeën dat ze van Drees gingen trekken, of al ouwer waren daar hun geld hale. Op een moment, toen de wet datverplichtte, mostte de mensen zich kenne legitimere.

Dat was vreemd. Iedereen kon toch iedereen. En toen voor’t eerst legitimatie verplicht werd, hat je die vrouwe en manne motte hore. “Je ken me toch, wat’s dat voor nieuwerwes gedoe. Ze konde praatte als brugman maar ze moste aan ’t zelfde loket een soort bewis met pasfoto hale.
De fotograaf was d’r goed mee.

Vroeger ware op zaterdagavond  Het durp  en ’t Noordende geliefde straatte waar vooral
jonge mensen ginge kuieren en verkering zochte. Menig huwelijk is daardoor ontstaan.

Ikdink dat ik nou genoeg gezeid heb over ’t Noordende. Ongetwiffeld bin ik veul vergeten maar in vijf minute ken ik niet alles opsomme.

Een ding nog!  Aan het begin van 't Noordende staan een vijftal panden die nou dichtgespikkerd  binne mit houte platen. De voorgevels van die panden worde binnenkort in ouwe luster hersteld.

Helaas niet door een Spikkenisser metselaar maar door een Geervlieter. Maar wat maak
het ut. Over rum een jaar valle we toch allemaal onder één nieuwe gemeente,
Nissewaard.

Maar wat blift is de naam Spikkenis en daar motte we blij mee wezen'.