Straf bij verkeersongeluk ingewikkeld

Regelmatig ontstaat er publieke verontwaardiging over de straf die de dader in de rechtbank opgelegd krijgt voor een verkeersongeluk met een dodelijke afloop. Vorige week vrijdag gebeurde dat toen een 33-jarige man een taakstraf kreeg voor een ongeluk in Limburg waarbij een 2-jarig kind en haar grootouders omkwamen. De man kreeg 120 uur taakstraf dat tot landelijk protest leidde. Bepalend voor de straf is het type verkeersfout: onvoorzichtig rijgedrag, een grove verkeersfout of roekeloos rijden. De Rechtspraak (de verzamelnaam voor alle soorten rechtbanken in Nederland) legt het uit.

Dodelijk ongeluk of moord
Bij moord of doodslag volgt regelmatig een jarenlange gevangenisstraf. Bepalend is of de dader met opzet iemand heeft gedood en die opzet moet bewezen zijn. Een dodelijk verkeersongeluk gebeurt zelden met opzet. De dader maakt een fout in het verkeer waarmee hij onbedoeld de dood van een ander veroorzaakt. Dat leidt tot een lagere straf. Bij verkeersovertreding met dodelijke afloop gaat het vaak om een ingewikkelde situatie. Een nabestaande van een verongelukt slachtoffer is ontroostbaar en verwacht een zo zwaar mogelijke straf in ruil voor het leed dat de dader heeft veroorzaakt. Begrijpelijk, maar soms stelt de rechter vast dat de aanleiding voor een dodelijk ongeluk een lichte verkeersovertreding is. Dat is moeilijk te begrijpen voor een nabestaande en het publiek.

Oordeel rechter
De rechter baseert zijn oordeel op verschillende bronnen. Een van de belangrijkste bij een verkeersongeluk is het technisch onderzoek van de politie. Zo kan het meten van de remweg van de auto aantonen of de bestuurder te hard reed. Bij het ongeluk in Limburg keek de politie met welke maximumsnelheid de bocht waarin het ongeluk gebeurde, genomen kon worden. Aan de hand van die test vond de rechter het niet bewezen dat de dader te hard reed. Uit een bloed- en ademtest bleek dat de man niet had gedronken of drugs had gebruikt.

Bepalend voor straf
Als er dodelijke slachtoffers zijn en de rechter vindt dat dood door schuld in het verkeer bewezen is, is het een misdrijf. Er bestaan drie soorten schuld: onvoorzichtig rijgedrag (bijvoorbeeld te hard rijden wanneer het zicht slecht is), een grove verkeersfout (bijvoorbeeld veel te hard rijden en je passagiers geen gordels laten dragen) en roekeloos rijden (opzettelijk door rood rijden met hoge snelheid onder invloed van alcohol). Wanneer de bestuurder niet schuldig is, kijkt de rechter of hij wel gevaar op de weg heeft veroorzaakt. Bijvoorbeeld wanneer hij zonder opzet een fietser over het hoofd ziet. In dat geval is het geen misdrijf maar een overtreding en dat leidt tot een lagere straf, zoals ook in Limburg.

Hoogte en soort straf
Gaat het om een overtreding, dan kan de rechter hoogstens twee maanden hechtenis en 3.900 euro boete opleggen. Hij kan het rijbewijs voor maximaal twee jaar intrekken. Gaat het om een misdrijf, dan kan hij maximaal 9 jaar gevangenisstraf en 20.250 euro boete opleggen. Bij roekeloos rijgedrag is de maximum straf bij een dodelijk ongeluk hoger dan bij onvoorzichtigheid (3 jaar) of een verkeersfout (6 jaar). Als de rechter vindt dat de dader extreem gevaarlijk reed (bijvoorbeeld een wilde achtervolging of overmatig drankgebruik kan hij 3 jaar ophogen tot 6 en 6 jaar ophogen tot 9. De rechter kan een verdachte ook vrijspreken, als hij vindt dat de verdachte geen schuld heeft.