Op zoek naar de grijze duinen

De term “grijze duinen” wordt gebruikt voor laagblijvende, bloemrijke vegetaties met een groot aandeel van mossen en rendiermossen. Rendiermossen behoren tot de korstmossen, die in feite een samenleving van een schimmel en een groenwier zijn. 

De naam rendiermos is afgeleid van de vorm van de ‘plant’ die op een hertengewei lijkt. In sommige gebieden, zoals Lapland, is rendiermos echter ook het hoofdvoedsel voor rendieren. In de duinen zijn vals rendiermos, open rendiermos, gevorkt heidestaartje en elandgeweimos (ook wel zomersneeuw genoemd) de meest voorkomende rendiermossen. Ze geven de typische grijze kleur aan de vegetatie.

Aanwezige soorten
Vegetaties met rendiermos zijn gebonden aan droge, voedsel- en humusarme zandgronden en hebben een zeer gevarieerde begroeiing. Kenmerkend voor kalkrijke omstandigheden zijn soorten als duinpaardenbloem, geel walstro, gewoon fakkelgras, grote tijm, voorjaarsganzerik, het zeldzame zandviooltje en de eenjarige voorjaarsbloeiers kandelaartje, lathyruswikke, ruw vergeet-mij-nietje en vroegeling. Voor de kalkarme duinen zijn soorten als buntgras, schermhavikskruid, hondsviooltje, schapenzuring, zandblauwtje, kleine leeuwentand en viltganzerik kenmerkend, tezamen met de eenjarige voorjaarsbloeiers vroege haver, klein tasjeskruid en zandhoornbloem.

Niet voor de kerst
Grijze duinen zijn uitermate gevoelig voor voedselverrijking. Een groot probleem is stikstofdepositie vanuit de lucht, waardoor hogere grassen en struiken de kans krijgen en de grijze duinen kunnen overwoekeren. Daarnaast zijn grijze duinen uitermate gevoelig voor betreding. In droge perioden kunnen rendiermossen zeer broos worden waardoor ze verpulveren als je eroverheen loopt.

Het verzamelen van rendiermossen voor kerststukjes is uit den boze. Een aantal soorten is al zeer zeldzaam, bedreigd of uit ons land verdwenen (waaronder Kerststukjesrendiermos!). Rendiermos dat bij ons te koop is komt uit Scandinavië. De bloemist kan u daar aan helpen.