Schade helpdeskfraude gehalveerd

De afgelopen week waren in de media diverse berichten te lezen over de enorme toename van oplichting via WhatsApp en het strenger bestraffen van betaalverzoekfraude.

Een andere veel voorkomende vorm van cybercrime is de helpdeskfraude. Op initiatief van politie en Openbaar Ministerie (OM) in Rotterdam werken softwarebedrijven, telecombedrijven, financiële instellingen en de overheid samen om deze vorm van fraude terug te dringen. Deze samenwerking startte in maart 2018. Sindsdien is de schade van helpdeskfraude gehalveerd. In 2017 meldden slachtoffers 6 miljoen aan schade, in 2019 was dat 3 miljoen.

Snel veranderende criminaliteit
De meeste mensen kennen helpdeskfraude in de oorspronkelijke vorm. Slachtoffers worden gebeld door iemand die zich voordoet als een medewerker van een softwarebedrijf, die vervolgens met toestemming van de gebruiker de software installeert om de computer op afstand te kunnen bedienen (zogenaamd om een softwareprobleem op te lossen), vervolgens een betaling uitvoert of laat uitvoeren en zo over de gegevens beschikt om meer geld weg te sluizen van de betaal- en spaarrekening van het slachtoffer. Steeds vaker worden daarvoor digitale giftcards gebruikt.

Deze vorm komt steeds minder voor. Criminelen gebruiken wel continu nieuwe methoden om mensen geld afhandig te maken. Met websites die niet van echt te onderscheiden zijn, adverteren zij als helpdesk van een software- of social mediabedrijf met bijvoorbeeld een schijnbaar Nederlands telefoonnummer. Door zoekmachinemarketing komen deze frauduleuze websites vaak hoog in de zoekresultaten. Wanneer slachtoffers nietsvermoedend deze helpdesk raadplegen, gaat de misleiding verder. Omdat daders lang niet altijd meer gebrekkig Engels spreken en degene die belt ook daadwerkelijk lijkt te helpen, worden zij gemakkelijk in vertrouwen genomen. Dit leidt, ondanks de afname, tot grote aantallen slachtoffers en hoge schadebedragen.

Aanpak
Het probleem blijkt lastig aan te pakken. Het probleem is internationaal. Slachtoffers bevinden zich voornamelijk in Europa en Amerika, daders opereren vanuit callcenters die zich veelal in India bevinden. In Rotterdam is al in 2018 het initiatief genomen om dit probleem met betrokken bedrijven en overheidsorganisaties als politie, OM, de Autoriteit Consument & Markt, en het Ministerie van Justitie en Veiligheid het hoofd te bieden.

Internationale bedrijven als Microsoft, TeamViewer, KPN, VodafoneZiggo, diverse banken (ING, ABN Amro, Rabobank en Volksbank), maar ook de Betaalvereniging en de Verenigde Bitcoinbedrijven zien allen de noodzaak om informatie met elkaar te delen en de krachten te bundelen om helpdeskfraude te bestrijden. Officier van Justitie en projectleider Jacqueline Bonnes concludeert: 'Vanwege de internationale aspecten, is samenwerken de enige manier om deze vorm van cybercrime het hoofd te bieden. De bijdrage van private partijen is nodig om actief te voorkomen dat hun bedrijf ongewild misbruikt wordt bij het plegen van deze vorm van criminaliteit. Uit de totale schadecijfers blijkt dat we op de goede weg zijn, maar we zijn er nog lang niet. Om de scherpte erin te houden, hebben we maandag de stand van zaken opgenomen.'

Een van de maatregelen die is genomen, is dat het bedrijf TeamViewer bepaalde software heeft aangepast om misbruik tegen te gaan. Een andere maatregel is dat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) scherper toezicht houdt op telecommunicatiebedrijven op geografische binding bij de uitgifte van telefoonnummers. Politie en OM zijn in overleg met buitenlandse autoriteiten om ook daar stappen te maken. De politie doet veel aan preventie om te voorkomen dat mensen slachtoffer worden van helpdeskfraude en heeft ook landelijk 6.000 winkeliers, waar slachtoffers digitale giftcards zouden kunnen kopen, gewezen op de gevaren van deze criminaliteit. Hieraan dragen ook de banken en Betaalvereniging bij. Diverse banken hebben via de Betaalvereniging hun veiligbankieren-campagne uitgebreid om consumenten te waarschuwen voor deze vorm van oplichting.