Maand van de geschiedenis; HIJ&ZIJ (3)

Al in de 14^de eeuw stelden de Heren van Putten ruwaards aan om hen bij afwezigheid te vervangen.De tientallen ruwaards die er in Putten sinds die tijd zijn geweest waren ongetwijfeld doorgaans getrouwd. Toch vindt men zelden een naam van de echtgenote vermeld. Maria van Berkel, echtgenote van de ruwaard Cornelis de Witt, is de enige die in veel archiefstukken wordt aangeduid als de 'ruwaardinne', een functie die nooit officieel heeft bestaan.

Felix van Hoorn

Met zijn vele functies was Cornelis vaak 'van huis'. Van Maria is bekend dat zij in urgente zaken die haar man moest afhandelen beslissingen nam, waarvan zij dan haar man dan schriftelijk op de hoogte stelde. Maar ook als hij er zelf was gaf zij hem goede raad.

Cornelis de Witt was geen gemakkelijke man. Tal van bronnen beschrijven hem als ijdel en kort aangebonden. Het feit dat hij slecht ter been was zal zijn stemmingen ook niet ten goede zijn gekomen. Toch wist ook hij te genieten van de mogelijkheden die het verblijf op het platteland bood. Hij ging graag op jacht. De buit zal in het gezin welkom geweest zijn. Cornelis hield van wildbraad, getuige een toevoeging aan een brief aan zijn stadhouder (plaatsvervanger) Jacob van Munster: 'Wilt ons op maendach toekomende twee coppels patrijsen senden en so veel vervolgens wekelijx'. Zo maar een toevallig inkijkje in de keuken op het Hof.

Maria nam ook deel aan het leven in het oude Bernissestadje. Zo was zij getuige bij de doop van een kind van genoemde stadhouder Jacob van Munster. Met de Geervlietse predikant Philippus Baldaeus heeft zij ongetwijfeld veel contact gehad. Deze man van de wereld, die jaren als zendeling in 'de Oost' had gewerkt en daar een boek over schreef, was wellicht een van de weinigen met wie zij een gesprek kon voeren op haar niveau.

Maar er waren ook zorgen, grote zorgen.

De eerste maanden van 1672 was Cornelis afwisselend aan boord van de vloot en op diplomatieke missie in Brussel. In juni was hij thuis toen er een overval was op het Dordtse huis van de familie de Witt. Door de wacht in het nabije stadhuis werden de indringers op de vlucht gejaagd. Veel kwaad bloed was onder de aanhangers van de Prins gezet door het Eeuwig Edict van 1667. Nooit, zo vond men, moest Holland nog een stadhouder aanstellen. Bang voor ongeregeldheden kwamen kort na de aanslag op het huis vertegenwoordigers van het stadsbestuur bij Cornelis met een verklaring waarin dit edict werd ingetrokken. Cornelis weigerde het mee te ondertekenen maar Maria drong er op aan dit ter wille van de veiligheid van het gezin toch maar te doen. Ze dreigde zelfs hem te verlaten met de kinderen als hij de verklaring niet zou onder tekenen. Cornelis zette zijn handtekening, maar zette er de letters vc bij (vi coactus, met geweld afgedwongen). Toen men dit merkte nam men er geen genoegen mee. Maria's bezorgdheid ging zo ver dat zij de letters weer onzichtbaar maakte. De veiligheid van haar gezin ging haar vóór alles. Op het document is nog steeds een zwarte vlek achter Cornelis' signatuur te zien, gemaakt door Maria. De tentoonstelling in het Museum Stadhuis Geervliet is nog te bezichtigen op de zondagen 20 en 27 oktober van 13.00 tot 17.00 uur.

Kijk voor het laatste lokale nieuws uit Nissewaard op www.grootnissewaard.nl